جنگل های هیرکانی، هم بازی دایناسورها

جنگل های هیرکانی در شمال ایران واقع است و بخش عمده آن در استان گیلان قرار گرفته. قاچاق چوب و کوتاهی مسئولان میراث فرهنگی و سازمان مراتع و جنگل ها و محیط زیست این جنگل با ارزش و میراث زنده ایرانیان را تا مرز نابودی کشانده بود. اما پس از یک جدال بیش از یک دهه جنگل های هیرکانی ثبت جهانی شد. در این صفحه از مجله فرهنگی وبلایت از جنگل های هیرکانی ، همبازی دایناسورها ؛ میراث زنده! بخوانید.

جنگل ها در سراسر جهان هستند  اما چند تا از آن ها از دوره سوم زمین شناسی هستند؟! ما این شانس رو داریم که با چند ساعت رانندگی در جنگل هایی قدم بزنیم که همسن و سال دایناسورها هستند. جنگل های هیرکانی یا به قول خود مون جنگل های شمال از منحصر به فرد ترین جنگل های دنیا بوده که حتی عصر یخبندان هم نتوانست آن ها را نابود کند علت هم آب و هوای معتدل بین کوه های البرز و دریای خزر بود

اگر از علاقه مندان دایناسورها هستید حتما  دوست دارید آنها را از نزدیک ببینید. آرزویی که محال است اما  موجودات ایرانی ای هستند همین حالا که  دایناسورها  و انقراضشون رو دیدند. نام این موجودات زنده، «هیرکانی» است؛ کنار هم مثل یک روبان سبز از گرگان تا کشور آذربایجان، پایین پای خزر کشیده شده اند. هیرکان نام قدیم گرگان است و ارتفاع ا ین روبان سبز از سطح دریا تا دو هزار و هشتصد متری ادامه دارد.

جنگل ها در سراسر جهان هستند اما چند تا از آن ها از دوره سوم زمین شناسی هستند؟!

ما این شانس رو داریم که با چند ساعت رانندگی در جنگل هایی قدم بزنیم که همسن و سال دایناسورها هستند. جنگل های هیرکانی یا به قول خودمون جنگل های شمال از منحصر به فردترین جنگل های دنیا بوده که حتی عصر یخبندان هم نتوانست آن ها را نابود کند علت هم آب و هوای معتدل بین کوه های البرز و دریای خزر بود.

با از بین رفتن همه جنگل های پهن برگ در عصر یخبندان جنگل های هیرکانی با قدمت ۴۰ میلیون سال، شدند مادر جنگل های جوان اروپا و شمال آمریکا. به جنگل های هیرکانی، موزه طبیعی هم می گویند.  هیرکانی ۵۵ هزار کیلومتر مرز مشترک میان ایران و آذربایجان را نوار سبز کشیده که البته سهم اذربایجان از این جنگل ها فقط دو درصد است.

خیلی از گونه های گیاهی جنگل های هیرکانی را فقط به صورت فسیل می توان در در اروپا پیدا کرد به همیل دلیل به این بهشت سبز، فسیل زنده یا موزه طبیعی هم می گویند. جنگل هیرکانی، خاک حاصلخیز دارد  و بارندگی های متعدد . زیست بوم ۸۰ گونه درخت پهن برگ، چهار گونه سوزنی برگ و ۵۰ گونه درختچه همین وسعت سبز است .

پوشش گیاهی هیرکانی براساس ارتفاع متفاوت است؛ راش، بلوط، توسکا، نارون، زبان گنجشک و شمشاد معروف ترین درختان هیرکانی اند که به لطف صنعت چوب و مبلمان ، راش از بقیه به گوش ما آشنا تر است. ۲۹۶ گونه پرنده و ۹۸ گونه پستاندار از دیگر ساکنان این بهشت سبز هستند.

از دیگر اعجاز هیرکانی، پنج اقلیم متفاوتی است که در خود جای داده ؛ خیلی مرطوب، مرطوب، نیمه مرطوب، مدیترانه ای و خشک .

وقتی در جاده ای کنار جنگل های شمال رانندگی می کنید و از خنکای و فضای مطبوع درختان انبوه و به هم چسبیده  لذت می برید از اتفاقات  وحشتناکی که در این گنجینه در حال رخ دادن است بی خبرید. فاجعه درست از جایی شروع می شود که وارد فضای جنگل شویم ؛فضاهای خالی از درخت که مثل نقطه های زشت کچلی چشم بیننده را می زند این درختان قطع شده نتیجه خودخواهی قاچاق چیان چوب یا زمین خواران است و خبر بد اینکه از ۵۵ هزار و صد کیلومتر  مربع مساحت جنگل های هیرکانی، ۵۱ درصد  منقرض شده و تنها از ۱۰ درصد آن حفاظت می شود.

نبود آموزش فرهنگ مصرف و خیانت در امانت میراث به جا مانده محیط زیست برای نسل های آینده و البته کم کاری  سازمان هایی که وظیفه ای برعهده داشتند  و …همگی دست به دست هم دادند تا جنگل های زیبای هیرکانی فدای ویلاهای سربه فلک کشیده ، مبلمان لاکچری ، معادن و…شود. چندین هکتار از جنگل ها یک شبه نابود می شود یا اینکه برجی ساخته شده و بعد از چند سال نهاد های ناظر به فکر تخریب آن می افتند. که البته صاحب برج می داند با چه راه هایی مانع کار شود!

بین همه آدمهای خوب این آب و خاک هستند سودجویان  حریصی که هیچ چیز سیرشان نمی کند ؛ حتی جنگل و کوه خواری .

حتی جنگل های هیرکانی که از عصر یخبندان که از دروه سوم زمین شناسی جان سالم به در برده اند از دستبرد این آدمها در امان نمانده .

یکی از راه های حفظ گنجینه هیرکانی ثبت جهانی آن است. از حدود ۱۲ سال پیش قرار شده جنگل های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود . قبل از ایران ، کشور آذربایجان  به فکر افتاد و پرونده درخواست ثبت جهانی جنگل های هیرکانی را روی میز کارشناسان گذاشت. ایران شکایت کرد و پس از کش و قوس های فراوان بالاخره یونسکو به این نتیجه رسید که با سهم یک بند انگشتی اذربایجان در برابر سهم ایران نمی توان جنگل های هیرکانی را به نام اذربایجان ثبت کرد.

جنگل گلستان، جنگل ابر، جنگل الیمستان، جنگل واز، جنگل جهان نما، جنگل بولا، حوزه کجور نوشهر، چهار باغ چالوس، جنگل خشک داران، گشت رودخان، سیاه رودبار گیلان، و منطقه حفاظت شده لیسار همگی جز این میراث گرانبهای سبز است که قرار بوده ثبت شوند.ثبت جهانی یک اثر باعث حفظ آن می شود . آن اثر را به مردم دنیا معرفی میکند و به نوعی می تواند تبلیغی برای گردشگری باشد. غالب گردشگران قبل از انتخاب مقصد خود اول ویژگی های مکان های تاریخی و گردشگری را بررسی می کنند.

ثبت در فهرست  میراث ثبت شده سازمان یونسکو یکی از شاخص های این توجه است . به دنبال این انتخاب است که میلیون ها گردشگر به کشورمان خواهند آمد . نتیجه ی ورود گردشکر و مدیریت گردشگری درست ، اشتغال زایی و کسب در آمد پایدار می تواند باشد.

هیرکانی در حال انقراض است درست مثل دایناسورهای هم سن و سالش ؛ اگر جدال دوازده سال برای ثبتش به نتیجه نمی رسید، سرنوشت هم می شد مثل انقراض دایناسورها.

جنگل های هیرکانی در تاریخ ۱۴ تیرماه ۱۳۹۸ ثبت جهانی شد.

جنگل های هیرکانی میراث با ارزش است . میراثی است برای یک ملت.

هر درختی که از دل خاکیش جدا شود گویی ستونی از ستون های تخت جمشید فرو می ریزد .