آئین های ایرانی ؛ کالبد شناسی یک مفهوم

آئین های ایرانی دسته ای از عادات و رفتار های ایرانیان است که ریشه در باورها و ارزش های ایرانی اسلامی دارد. این مفهوم بخشی از سبک زندگی امروز ایرانیان  را ساخته که برگرفته از آئین های ایران قبل از اسلام و بعد از آن است. مثل جشن های مذهبی و محلی ایران.  آئین ها نمود بیرونی فرهنگ ایران است. ازچیستی و ریشه آئین های ایرانی ، تقسیم بندی آن و راز ماندگاری اش بخوانید. مجله فرهنگی وبلایت گنجینه آئین های ایرانی است.

معنی آئین در لغت نامه

آئین در دستور زبان فارسی، اسم است. علی اکبر دهخدا در لغت نامه آئین را این گونه معنی کرده:

۱ – رسم روش ادب

۲ – معمول متداول مرسوم

۳ – شیوه آهنگ

۴ – صفت کردار مانند : بهشت آیین جنت آیین

۵ – اندازه حد عدد شمار

۶ – قاعده قانون نظم

۷ – سامان اسباب

۸ – طبیعت نهاد فطرت

۹ – آذین شهر آرای جشن

۱٠ – زیب زینت

۱۱ – فر شکوه

۱۲ – شرع شریعت کیش : آیین اسلام

۱۳ – تشریفات اتیکت یا به آیین

در معانی دیگر این کلمه آمده است:  چنانکه مرسوم است طبق معمول

ریشه آئین های ایرانی

آئین های ایرانی از کجا آمده ؟ برگه های تحقیق و پژوهش تاریخ می گوید که بخشی از آن ریشه در دوران باستان دارد؛ یعنی در دوران پیش از زرتشت و هم زمان با آن پیدا شده و رواج پیدا کرده است. رفتار شناسی ایرانیان نشان می دهد که هنجارهای مورد قبول در این بخش از جغرافیای زمین عمدتا بر باورهای دینی تکیه داشته است. چه در دوران قبل از اسلام و اعتقاد به تعالیم زرتشت و چه در دوران پس از آن که فرهنگ ایرانی با اسلامی در هم آمیخته شد.

حاصل این تبادل فرهنگی، شکل گیری رسم و رسوم و رفتارهایی در بین ایرانی ها شد که هویت امروزشان را ساخته. برخی از آداب و رسوم همچنان به قوت خود باپرجاست و تکرار می شود و برخی هم به مرور زمان از بین رفته است یا کم رنگ شده.

از آئین های معروف ایرانی بعضی آئین های ازدواج بین اقوام ایرانی است که هنوز هم متداول است. یا جشن نوروز یا شب یلدا در استان های مختلف که تقریبا به قوت خودش باقی است و یا آداب و رسوم چهارشنبه سوری که تقریبا اسمی از آن باقی مانده و رنگ و روی جدید به خود گرفته.

تقسیم بندی آئین های ایرانی

آئین های ایرانی را می توان بر اساس تقسیم بندی زمانی و تقویم و اینکه در هرماه چه رسم و رسومی صورت گرفته یا می گیرد به این صورت تقسیم کرد:

فروردگان،  اردی بهشتگان، خوردادگان، تیرگان، امردادگان ، شهریورگان، مهرگان، آبانگاه ،آذرگان، دیگان ،بهمنگان ، اسفندرگان

آئین نیایش، آئین تولد، آئین بلوغ، آئین ازدواج و آئین سوگ هم تقسیم بندی دیگری است که رسم و رسوم مرتبط با مراحل زندگی ایرانی را پوشش می دهد.

تقسیم بندی آئین های ایرانی در مجله فرهنگی وبلایت بر اساس زیر است:

آئین ها و تقویم شامل رسم و رسوم نوروز ، یلدا ، جشن سده ، تابستان ، زمستان ، رویدادهای نجومی

آئین ها و دین شامل نماز ، اعیاد و عزاداری ، شعبانیه ، رمضان ، محرم ، حج و زیارت

آئین ها و مردم شامل رفتارها و عادت ها که به زندگی روزمره ایرانی مرتبط است.

آئین ها و اقوام شامل آداب و رسوم عروسی و عزاداری ، موسیقی اقوام

در کنار همه رسم و رسوم  که به اندازه پهناوری خاک نقشه ایران، گسترده و متنوع است؛ مظاهری از فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی هم هست که خودنمایی می کند و بخشی از میراث این خاک است. در صفحه فرهنگ و تمدن مجله فرهنگی وبلایت به طور مفصل به آن خواهیم پرداخت.

راز ماندگاری آئین های ایرانی

آئین ها بیشتر از هرچیز در دل سنت های اجتماعی اقوام و قومیت ها زندگی می کنند. آئین ها تمایز دهنده زندگی افراد یک جغرافیای خاص هستند از بقیه مردم کره زمین. با آئین هاست که هویت ایجاد می شود.آئین های ایرانی هم در طول هزاران سال عمر و پیشینه تاریخی خود مردم ایران را از بقیه ملیت های مختلف متمایز کرده اند.

برخی رفتارهای ایرانیان مثلا تنفر از دروغ حتی در متون تاریخی ایران شناسان تمدن غرب آمده است. مثلا امیل بنونیست در کتاب دین ایرانی می‌نویسد:

به غیر از کتیبه‌های بجای مانده از دوران هخامنشیان، نفرت و بیزاری ایرانیان نسبت به دروغ در بخش‌های متأخر اوستا نیز آمده‌است. این خود نشانهٔ اینست که این گونه معتقدات از ویژگی‌های و خصوصیات همیشگی و عمومی ایرانیان بوده‌است.

آئین های ملی که به تک تک افراد ملت تعلق دارد ماندگار و مانا تر خواهد بود. هرکدام از ایرانیان می توانند سفیری برای فرهنگ ایرانی باشند و حافظ منافع ملی ایران. راز ماندگاری آئین های ایرانی در همین تعلق و داشتن احساس مشترک پیوند است. میراث مشترک ایرانی در طول تاریخ همیشه پاس داشته شده.

چرا آئین های ایرانی مهم است؟

ایران سرزمین آبا و اجدادی  و میراث تک تک ایرانی هاست و آنچه از آثار و ابنیه و جاذبه های طبیعی و خاکش به دستمان رسیده ارثیه مادی و معنوی است. هویت ما به همین سنت ها  گره خورده.

ریشه هایمان را در خاک نگه داشته که بدون آن مثل برگی در دست بادیم. هر روز به یک سمت سو. برگ جدا شده از سترگ تنه درخت، زود پژمرده می شود. زود می میرد و زرد.

به ریشه های خاک مان چنگ بزنیم و سربلند با این میراث قیمتی زندگی کنیم. ایرانی زندگی کنیم.

مجله فرهنگی وبلایت بر آئین های ایرانی متمرکز کرده است. تا شعار و رسالت تعریف شده برای این مجموعه « وبلایت گنجینه آئین های ایرانی است» به خوبی تحقق پیدا کند.