دهه اول ذی الحجه و آداب و رسوم آن در ایران

ایرانیان مسلمان ۱۰ روز اول ماه ذی الحجه را زمانی برای غفران و بخشش الهی می دانند. این ماه در تقویم عبادی، مجموعه کارهایی دارد که در قالب آداب و رسوم دهه اول ذی الحجه در ایران به آن پرداخته ایم. روز اول این ماه در تقویم ایران به نام روز ازدواج نامگذاری شده. مجله فرهنگی وبلایت گنجینه آئین های ایرانی است.

 ذی الحجه چیست و چرا مهم است

ذی الحجه به معنی صاحب حج است. در تقویم ماه قمری، ذی الحجه آخرین ماه سال است. ماهی است که در آن مسلمانان در مکه ، مناسک حج را انجام می دهند. بیش از اسلام هم این ماه مهم بود تا جایی که جنگی در آن انجام نمی شد.

چرا دهه اول ذی الحجه

این دهه به پاک ترین دهه سال معروف است. خدا در قرآنش به به دهه‌ ذی الحجه قسم خورده.

در سوره فجر فرموده : «والفجر و لیال عشر». بعضی مفسران آیات الهی این شب های ده گانه را همین ده روز با برکت حج و یاد خدا می دانند.

ایام معلومات چیست؟

این دهه به ایام معلومات معروف است که داستانش به حضرت موسی و قوم بنی اسرائیل می رسد.

قرار بود حضرت موسی علیه السلام ۳۰ روز از قوم اش فاصله بگیرد و در کوه طور به عبادت پروردگار مشغول شود. این مدت برادرش هارون جانشین او شد. اما در پایان ۳۰ روز از جانب حق پیام آمد که یک ۱۰ روز دیگر را به مدت یک ماهه ات اضافه کن تا چهل روز .

و موسی یک چله در کوه طور ماند. این دیرکرد اش شد محلی برای ابتلا و آزمایش قوم بنی اسرائیل. چرا پیامبر خدا نیامد؟

و این آغازی شد برای جلو آمدن سامری و گوساله اش و دعوت مردم به سمت خود.

ایام معلومات همان ده روزی است که قوم حضرت موسی علیه السلام مورد آزمایش قرار گرفتند. و در نبود پیامبرشان کارشان به انحراف و گمراهی رسید.

این ده روز نماز خاصی هم دارد که در آن به این ماجرای حضرت موسی و قوم اش اشاره شده.

این دهه زمانی است که زائران خانه خدا به حج می روند و اعمال مخصوص آن را به جا می آوردند.

افرادی هم که از کاروان حج جا مانده اند یا توان جسمی و استطاعت مالی ندارند با انجام اعمال مخصوص به این دهه در ثواب حاجیان خود را شریک می کنند.

آداب دهه اول ذی الحجه

روزه

روزه داری در نه روز اول ماه ذی الحجه بسیار تاکید شده. در روایات نقل شده که ثواب روزه داری در روز اول این ماه معادل با روزه ۸۰ ماه است.
روزه داری در ماه ذی الجه در ایران حتی در بین مومنانی که پا به سن گذاشته اند و اهل مسجد اند دیده می شود.
شوف عبادت و ذکر خدا انگار توان مضاعفی به آنها داده است. این نه روز حال و هوای خیلی از مساجد قدیمی شهر شبیه ماه رمضان می شود
و لقمه های افطاری بین نمازگزاران پخش می شود.

دعا و راز و نیاز

معروف است که دهه اول ذی الحجه دهه ذکر است. همان طور که در قرآن آمده که « وَاذْکُرُوا اللَّهَ فِی أَیَّامٍ مَعْدُودَاتٍ»؛ شما به یاد خدا و ذکر خدا باشید. از بزرگان نقل است که مقصود از ایام معدودات همان دهه اول ماه ذی حجه است. به همین خاطر است که مومنان ذکرهایی مثل  لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ که مفهوم توحیدی دارند و بر یگانگی خدا اشاره می کند را بر لب دارند.

خواندن روزانه دعاهای پنج گانه که به صورت زیر است:

در هر روز از دهه پنج دعایی را که حضرت جبرئیل برای حضرت عیسی (ع) از جانب حق تعالی هدیه آورده را بخواند و آن پنج دعا این است‏:

ـ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ

ـ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَتَّخِذْ صَاحِبَهً وَ لاَ وَلَداً

ـ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ‏ أَحَداً صَمَداً لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ

ـ أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَ لَهُ الْحَمْدُ یُحْیِی وَ یُمِیتُ وَ هُوَ حَیٌّ لاَ یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَ هُوَ عَلَی کُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدِیرٌ

ـ حَسْبِیَ اللَّهُ وَ کَفَی سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ دَعَا لَیْسَ وَرَاءَ اللَّهِ مُنْتَهَی‏ أَشْهَدُ لِلَّهِ بِمَا دَعَا وَ أَنَّهُ بَرِی‏ءٌ مِمَّنْ تَبَرَّأَ وَ أَنَّ لِلَّهِ الْآخِرَهَ وَ الْأُولَی

نماز دهه اول یا نماز و ماعدنا …

دو رکعت نماز دهه اول این ماه که بین نمازگذاران به نماز و ماعدنا … هم معروف است در مجموعه عبادت های این ده روز رواج دارد. این نماز کوتاه است و خواندنش کمتر از ۵ دقیقه طول می کشد. دستور خواندنش به این شکل است که :

در هر رکعت بعد از حمد، یک مرتبه «توحید می خوانند و بعد و آیه‏ ۱۴۳ سوره اعراف که می فرماید: «وَ وَاعَدْنَا مُوسَی ثَلاَثِینَ لَیْلَهً وَ أَتْمَمْنَاهَا بِعَشْرٍ فَتَمَّ مِیقَاتُ رَبِّهِ أَرْبَعِینَ لَیْلَهً وَ قَالَ مُوسَی لِأَخِیهِ هَارُونَ اخْلُفْنِی فِی قَوْمِی وَ أَصْلِحْ وَ لاَ تَتَّبِعْ سَبِیلَ الْمُفْسِدِینَ‏» .

در روایات معصومین است که اگر چنین کنی، در ثواب حاجیان و اعمال حج آن‌ها شریک می‌شوی.

در شهرهای مختلف ایران و در مساجد آن این نماز بین نماز مغرب و عشا اقامه می شود.

قربانی

در سال های اخیر پویش هایی مومنانه برگراز می شود که به صورت دسته جمعی، مبالغی برای قربانی روز اول ذی الحجه جمع آوری می کنند
بعد از آن دام زنده تهیه می کنند و توزیع گوشت قربانی شده بین مردم شروع می شود
بسته های گوشت نذری بین نیازمندان استان های مختلف ایران پخش می شود.

اعمال روز عرفه

در این دهه روز عرفه قرار دارد که از مهمترین روزها برای عفو و بخشش بندگان است

. در روایت آمده اگر فردی در ماه مبارک رمضان آمرزیده نشود قطعا در روزهای دیگر آمرزیده نخواهد شد مگر روز عرفه؛ روز عرفه بسیار باعظمت و ارزشمند است، که توصیه شده دعای پرفیض عرفه امام حسین(ع) در آن روز قرائت شود.

شب عرفه و عید قربان و روز عرفه از نظر عبادت نزد خداوند بسیار ارزش و اهمیت داشته و همچون شب‌های قدر پرفضیلت و پربرکت است، مومنان واقعی از آن استفاده می‌کنند و روح خود را جلا می‌دهند.

روز اول ذی الحجه ؛ روز ازدواج

در تقویم ایران روز اول ماه ذی الجحه، روز ازدواج نامگذاری شده. این روز مصادف با سالگرد ازدواج حضرت علی علیه السلام با دختر پیامبر خدا حضرت فاطمه زهراست.
خیلی از زوج های ایرانی که اعتقادات مذهبی پررنگ تری دارند سعی می کنند روز عقد و یا شروع زندگی شان را با سالروز این پیوند آسمانی هم زمان کنند