عید غدیر، جشنی که با حمله ایرانیان به اعراب رونق گرفت!

عید غدیر به عید الله اکبر معروف است و بزرگترین جشن دینی شیعیان است. این عید در ایران که بیشترین پراکندگی جمعیت اش را شیعیان تشکیل داده اند مهم بوده و هست. در بخش آئین های ایرانی مجله فرهنگی وبلایت از غدیر و پیشینه آن به عنوان بزرگترین آئین اسلامی شیعیان گفته ایم. آداب عید غدیر مجموعه ای از اعمال است که شامل اعمال عبادی فردی و اجتماعی است. سابقه و پیشینه این عید قدمت طولانی دارد اما ایرانیان در گسترش و باشکوه بودنش نقش پررنگ و موثری دارد.

رویداد غدیر خم آدر محلی به همین نام اتفاق افتاده و در آن علی بن ابی طالب به عنوان جانشین رسول خدا به مقام ولایت و جانشینی رسیده است. شیعه و سنی همگی برسر این ماجرا اتفاق نظر دارند.

در زمانی که در سرزمین های عربی، برگزاری این عید و بزرگداشت آن،جرم محسوب می شد ایرانیان، روز ولایت امیرمومنان را که از شعائر اسلامی است پاس می داشتند.
خاندان آل بویه در رونق گرفتن و گسترش غدیر در سرزمین های اسلامی نقش مهم و موثری داشته اند.

درست است که آل بویه شیعه بودند، و ترویج رسوم شیعه را در دستور کار خود قرار دادند اما حواسشان به وحدت میان شیعه و سنتی جمع بود. مراقب بودند که رواج آئین های مربوط به شیعه به خصومت مذهبی نرسد. در بین این خاندان بیشتر از همه عضدالدوله تلاش می کرد و با اقتداری که داشت حتی بغداد هم کمتر دچار آشوب می شد.

شعائر دیگر شیعه امامیه مثل گفتن حَی عَلی خَیرِ الْعَمَلْ و اَشْهَدُ اَنَّ عَلیا وَلی اللّه در اذان در زمان همین آل بویه رواج یافت. یا مهر نماز و تسبیح تربت امام حسین علیه السلام در این دوره بود که به سجاده مسلمانان ایرانی اضافه شد.

و اما سابقه مراسم غدیر… داستان برمی گردد به حدود یازده قرن قبل.

اولین حشن سراسری عید غدیر کی بود؟

سابقه برگزاری جشن عید غدیر را از کتاب های تاریخ باید سراغ گرفت. عید غدیر خم در دل مسلمانان همیشه عیدی با شکوه بوده است اما در پیچ خم و بالا و پایین هزار و یک شب تاریخ گاهی پنهان شده؛ گاهی هم به اوج شکوه بیرونی اش رسیده. اما چطور و چگونه؟

از روی مستندات تاریخی معلوم می شود اولین جشن علنی و سراسری عید غدیر، عید ولایت امیرالمومنین علیذ علیه اسلام برمی گردد به سال ۳۵۲ هجری قمری. زمانی که نزدیک به ۲۴ سال از غیبت کبری امام زمان علیه السلام گذشته.

تا قبل از آن فرزندان خاندان های اموی و عباسی بر سرزمین های اسلامی حکومت می کردند. شیعه و سبک زندگی اش در اقلیت بود و خیلی وقت ها هم تقیه می شد. حبّ علی و فرزندانش بود اما کسی لب تر نمی کرد؛ که اگر می کرد، کشته می شد.

اما تا کِی ؟

در همه روی یک پاشنه نمی چرخد

این دنیا رسم و رسوم مخصوص به خودش را دارد. با همان قاعده و قوانین هم در زمین اش مجبورت می کند که بازی کنی! به قول خود صاحب عید غدیر که فرمود :
الدَّهرُ یَومانِ : یَومٌ لکَ و یَومٌ علَیکَ
روزگار دو روز است؛ روزی برای تو و روزی علیه تو. حکایت حکومت اش هم همین است. روزگاری قدرت به دست مخالفان ولایت بود و روزگاری به دست و به نفع محبّانش افتاد.
به قول قدیمی ها « در همیشه روی یک پاشنه نمی چرخد »

رویداد عید غدیر و برگزاری جشن اش همواره در خفا و پنهان بود تا اینکه خاندان های شیعه در ایران شروع کردند به قدرت گرفتن و حغرافیای تحت تسلط شان رفت سمت بزرگ و بزرگ تر شدن. تا جایی که فرزندان بویه تا بغداد رفتند و فتح اش کردند. روزنه ای باز شدن برای نفس کشیدن، بعد از قرن ها فشار سکوت و اختناق.

حالا وقت آن رسیده بود که جشن عید سعید غدیر که تا آن زمان به صورت مخفی یا خیلی محدود برگزار می‌ شد، فراگیر و باشکوه برگزار شود.

کار به جایی رسید که ابن جوزی در کتابش «المنتظم فی التاریخ الملوک و الامم» دیده های خود از عید غدیر سال ۳۵۲ هجری قمری را این طور گزارش می دهد؛
که در شب عید یعنی پنج شنبه هجدهم ذی الحجه سال ۳۵۲ مغازه های بغداد تا صبح باز بود. صدای طبل و شیپور، گوش شهر را پرکرده بود.
مراسم آتش بازی در بازار برگزار شد.
تا روز عید غدیر که مردم، گروه گروه به زیارت حرم های متبرک کاظمین می رفتند.
معزالدوله، امیر دیلمی دستور داده است بغداد را آذین بندی کنند و شهر یکپارچه غرق در شادی و جشن و سرور باشد.

به جز ابن جوزی بغدادی،تاریخ نگار حنبلی مذهب که شواهد بالا را گفته، ابن مسکویه دانشمند ایرانی هم در «ملحقات کتاب تجارب الامم» آنچه از جشن های عید غدیر دیده را به صورت گزارش گونه می نویسد که شیعیان، جشن روز عید سعید غدیر را با آذین بندی و نصب کتیبه‌های مذهبی و پوشیدن لباس‌های نو و فاخر و قربانی کردن شتر گرامی می‌داشتند.
ابن مسکویه هم می گوید که در شب عید غدیر در بغداد تا سالیان سال، رسم آتش بازی برقرار بود.

آداب عید غدیر از گدشته تا امروز

آداب عید غدیر در طی این سال ها خیلی تغییر نکرده و براساس سنت های گذشته هنوز جاری است. هرچند که تعداد زیادی از آن انجام نمی شود و یا به ندرت به آن توجه می شود. این آداب از سنت های حسنه ای است که باید احیا شود.

هدیه دادن ، گشاده دستی نسبت به خانواده
یجاد زمینه های شادمانی ، دلجویی و مهرورزی متقابل
زیارت ، خواندن دعای ندبه
نماز و نیایش ، ذکر صلوات
روزه ، اطعام و افطاری دادن
تشکیل اجتماع در روز عید غدیر
غسل کردن و استفاده از عطر و بوی خوش
احسان و انفاق
جل کردن امور مسلمین و برآورده حوایج آنها

و سنت هایی که تعدادش بیشتر از این هم هست…

جشن غدیر این روزها کم رنگ تر از آن سال ها برگزار می شود. نزدیک شدن به ایام محرم شاید نگاه عاشقان اهل بیت را به سوگواری این ایام متوجه کرده. اما حقیقت این است که پیشواز محرم رفتن با شادمانی و بزرگداشت غدیر منافاتی ندارد. که اگر غدیر خم و فراخوان خدا نبود و اگر ولایت پدر به درستی پاس داشته می شد، واقعه کربلا با آن غم بزرگ رقم نمی خورد.

با این اوصاف اگر قدمت و پیشینه جشن ولایت را بخواهیم حساب کنیم بیشتر از ۱۱۰۰ سال جشن و شادی و سرور برپا بوده و همچنان هست. رسمی به قدمت ۱۱ قرن.

درباره واقعه غدیر این مطلب را هم پیشنهاد می کنیم از دست ندهید :

فراخوانی که برگزارکننده اش خدا بود…!