خانه موزه ابوالحسن صبا ، صبا شما را به خانه اش دعوت کرده
در این مطلب می خوانید:
خانه موزه ابوالحسن صبا یکی از موزه های نام آشنا برای اهالی فرهنگ و هنر است. ابوالحسن صبا وصیت کرده است که خانه اش به موزه تبدیل شود. قبل از اینکه تصمیم به بازدید از موزه صبا داشته باشید بهتر است با حال و هوایش آشنا شوید. در مجله فرهنگی وبلایت با موزه های ایران آشنا شوید.
خانه موزه کجاست؟
خانه موزه از جاذبه های گردشگری هر شهر و کشوری است. خانه های افراد سرشناس و چهره های فرهنگی، هنری، سیاسی و … معمولا با حفظ شکل و وسایل شخصی شان بعد از پایان حیات شان به عنوان موزه در معرض بازدید عموم قرار می گیرد. به این خانه ها در اصطلاح خانه موزه گفته می شود. خانه موزه ابوالحسن صبا یکی از موزه های نام آشنا برای اهالی فرهنگ و هنر است.
ابوالحسن صبا کیست؟
ابوالحسن صبا از هنرمندان سرشناس موسیقی معاصر ایران است. صبا در نوازندگی ویلون چیره دست بود و صفحات زیادی از تکنوازی‌ها و همنوازی‌هایش منتشر شده. در مکتب صبا شاگردان زیادی استاد و سرشناس شده اند.
خانه صبا چگونه موزه شد؟
ابوالحسن صبا وصیت کرده است که خانه اش به موزه تبدیل شود. ۲۹ آبان سال ۱۳۵۳ این خواسته استاد موسیقی ایران عملی شد و این موزه افتتاح شد. خانه صبا از میراث اجدادی اوست و از پدرش به ارث رسیده . تاریخ بنچاق قدیمی خانه صبا که در بین وسایل موزه به نمایش گذاشته شده، تاریخ ۱۳۱۶ قمری را نشان می دهد. خانه موزه صبا به سبک معماری قدیمی ایرانی ساخته شده و دیرینگی و قدمت اش به دوران پهلوی اول برمی گردد. گفته می شود این خانه از اولین خانه موزه های ایران است.
قبلا به این محله، شاه‌آباد می‌گفتند و این‌روز‌ها خیابان ظهیرالاسلام نام دارد؛ نزدیک میدان بهارستان است و از آن محله‌های اعیان‌نشین «طهران قدیم» محسوب می‌شده که حالا چاپخانه‌ها و فروشندگان کارت پستال و تقویم و سررسید، محاصره‌اش کرده‌اند.
موزه خانه صبا به شماره ثبت ۱۰۸۷۰ در تاریخ ۲ بهمن ۱۳۸۲ ثبت ملی شده است.
مالکیت خانه موزه صبا برای کیست؟
پس از وفات ابوالحسن صبا وزارت فرهنگ و هنر این خانه را از وراث صبا خرید و در حال حاضر در اختیار این وزارت است و دفتر موسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره اش می کند.
به موزه صبا خوش آمدید
قبل از اینکه تصمیم به بازدید از موزه صبا داشته باشید بهتر است با حال و هوایش آشنا شوید. در ابتدای ورودتان حوضی کوچک اما پر آب در حیاط خانه صبا به انتظارتان نشسته. دست راست تان دالان است که برای ورود به فضای اصلی موزه باید از آن گذر کنید.
در سالن اصلی ویترینی از وسایل شخصی صباست؛ مثل دفتر یادداشت‌های شخصی، شعرهایی که با خط خوش نوشته و عینک و قلم و دوات. به جز اینها،کت و شلوار رسمی او و ماسک گچی از صورت صبا هم هست. به وسط سالن که برسید مجموع عکس ها صبا شروع می شود. از کودکی تا میانسالی.
سالن که تمام شود نوبت زیر زمین است. فضایی شبیه حوضخانه است تا زیر زمین. آموزشگاه موسیقی صبا سالهای سال همین جا بوده. از همین زیر زمین کوچک، علی اکبر شهنازی، غلامحسین بنان، علی تجویدی، فرامرز پایور، علی اصغر بهاری، احمد عبادی استاد بیرون آمده اند.
پس از موزه شدن خانه صبا ، همسرش لوازم او را هم به این موزه اهدا کرد. علاوه بر وسایل خود او تعدادی از نت های فرامرز پایور از نوازنده موسیقی ایرانی به این لوازم اضافه شد.
خانه موزه ابوالحسن صبا، پنج اتاق دارد با یک زیر زمین و حیاط کوچک. کل خانه موزه صبا ۲۳۰ متر مربع است.
مجموعه خانم صبا ؛ اولین مجموعه مردم شناسی ایران
سال ها بعد به موزه صبا بخشی به نام عروسک های خانم صبا اضافه شد. همسر صبا برای اولین بار در ایران برای صنایع‌دستی و خیاطی مجموعه ای درسی تدوین کرد و خیاطی و گلدوزی هم آموزش می داد.
همسر صبا پژوهشگر لباس بوده که در حوزه لباس محلی و پوشاک اقوام ایرانی کارهای ارزشمندی کرده است. خانم صبا ۹۰ عروسک به یادگار گذاشته که بعد از تحقیق و پژوهش و با هنر خود لباس های مخصوص هر قوم و قبیله ایرانی را برتن عروسک ها پوشانده. در بین این عروسک ها لباس‌ها مناطقی مثل شهرهای خراسان، قم، یزد، بندرعباس، گیلان، کردستان، ترکمن صحرا دیده می شود.
در موزه صبا چه چیزهایی می بینید؟
بخشی از موزه شامل تصاویر، لوازم شخصی صبا و اسناد و نامه‌های اداری و مکاتبات شخصی اوست بخش دیگر هم مجموعه ای از سازها با ارزش و قدیمی است که در نوع خود کم نظیر است.
سازهایی مثل ویولون، یک سه تار، یک سنتور، نی، تار، کمانچه، ضرب، دف و …
آخرین بخش موزه صبا هم مجموعه ای از وسایل همسر صباست.همسر صبا هم دستی در هنر داشته و از نظر اصل و نسب، خانواده ای هنرمند دارد. همسر صبا، خانم اسفندیاری بوده که دختر عموی نیما یوشیج است و در پژوهش هنر و پوشاک اقوام ایرانی صاحب نظر بوده.
چه کسانی از موزه صبا بیشترین لذت را می برند؟
موزه صبا برای اهالی هنر و موسیقی جایی است دیدنی. در کنارش تنها موزه‌ای است که درباره انواع سازها اطلاعات کاملی به شما می دهد. اهالی موسیقی و آدم های علاقه مند هنر در ایران کم نیست اما حقیقت این است که این موزه در بیشتر روزهای سال حتی یک بازدید کننده هم ندارد. می گویند موزه صبا موزه ای متروک است.
مدیر موزه صبا می گوید : «گردشگران خارجی گهگاه از این موزه بازدید می کنند. اغلب این مخاطبان خارجی از اطلاعات خوبی درباره موسیقی ایران برخوردارند، ولی پای صحبت هر کدام که می نشینید، اعتراف می کنند که موزه صبا و کندوکاو درباره یک عمر فعالیت های او، برایشان جالب بوده »
او بازدیدکنندگان را به چند دسته تقسیم می کند و می گوید: « یک گروه افرادی هستند که با داشتن اطلاعات اجمالی وارد موزه می شوند و باقی معلومات خود را با بازدید از آثار موزه تکمیل می کنند. یک بخش دیگر از مخاطبان موزه به دیدن عروسک های اقوام مختلف می آیند و این بخش برایشان در قیاس با دیگر بخش ها از جذابیت بیشتری برخوردار است. البته این در راستای رسالت موزه است که سطح اطلاعات عمومی بازدیدکنندگان را ارتقا بخشد. در میان بازدیدکنندگان، البته دانشجویان دانشگاه های موسیقی هم هستند که هرازگاه برای تکمیل پایان نامه های دانشجویی به موزه مراجعه می کنند.»
نقاط ضعف موزه خانه صبا
بازدید کنندگان موزه صبا می گویند این موزه نیازمند راهنمای مطلع است.
آدرس خانه موزه ابوالحسن صبا
خانه موزه صبا نبش بن‌بست صبا در خیابان ظهیرالاسلام واقع شده. به آدرس : تهران، میدان بهارستان، خیابان ظهیر الاسلام، شماره ۹۰
خیابان ظهیر الاسلام پیش از این به محله شاه آباد معروف بوده و جزء محله های اعیان نشین طهران قدیم بوده. اما حالا راسته کاغذفروش هاست. چاپخانه‌ها و فروشندگان کارت پستال و تقویم و سررسید اطراف خانه صبا کاسبی می کنند. نبش کوچه روی یکی از کاشی ها نوشته :خانه موزه‌ی استاد صبا
اگر با مترو می خواهید به خانه صبا بروید از خط ۲ ( صادقیه – فرهنگسرا ) ، ایستگاه بهارستان استفاده کنید. جای پارک در اطراف این موزه به سختی پیدا می شود.
تلفن موزه صبا
۳۳۱۱۱۲۴۶-۰۲۱
ساعات بازدید موزه صبا
روزهای بازدید از موزه شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح الی ۱۳ است.
خرید بلیط موزه خانه صبا
بازدید از موزه صبا رایگان است.
جاذبه های گردشگری اطراف موزه صبا
پس از بازید از موزه صبا می توانید باغ موزه نگارستان، خانقاه صفی علی شاه ، موزه تاریخ مفاخر ، بازار بزرگ بهارستان ، موزه هنرهای ملی را هم با ۵ تا دقیقه پیاده روی ببینید.
اگر با ماشین باشید می توانید عمارت مسعودیه، موزه جواهرات ملی ایران ، شمس العماره ، کتابخانه و موزه ملی ملک ، کاخ گلستان را هم با صرف زمان ۱۰ دقیقه تا یک ربع ببینید.
اگر از سایر شهرهای ایران بازدید کننده خانه موزه صبا هستید می توانید در هتل ستاره شیراز ، هتل مهر ، هتل ثامن و هتل بزرگ فردوسی اقامت کنید. زیر ده دقیقه با ماشین تا این هتل ها راه هست.
در مسیر بازدید از خانه موزه صبا چه غذاهایی بخوریم؟
رستوران دهه شصتیا ، رستوران عادل ، کافه رستوران سمیه ، رستوران سنتی رستان ، رستوران ایده آل ، رستوران شماعیان روی نقشه بر سر راهتان است.
حاشیه های موزه خانه صبا
تدوین طرح های پیشنهادی هنرمندان برای موزه صبا
۱۹شهریور ۱۳۹۷ تعدادی از هنرمندان و مدیران ارشاد از موزه صبا بازید کردند. حسین علیزاده، داریوش پیرنیاکان، بهداد بابایی، بهروز همتی، هومان اسعدی از بازدیدکنندگان خانه استاد موسیقی ایران بودند. مدیران معاونت هنری وزارت ارشاد از جمله سیدمجتبی حسینی معاون امور هنری، علی ترابی مدیر کل دفتر موسیقی، علی ثابت‌نیا مدیر عامل انجمن موسیقی ایران و مهدی افضلی رییس موسسه توسعه هنرهای معاصر در این جمع بودند.
نیازهای موزه موسیقی صبا باید برطرف شود
خروجی این جلسه اتفاق نظر برسر برنامه ریزی برای ارتقاء موزه صبا متناسب با جایگاه آن است.
سیدمجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این بازدید گفته:
برنامه های رویداد محور، موضوعی، آموزشی، پژوهشی که متناسب با موزه صبا و در راستای معرفی ابوالحسن خان صبا و مشخصه‌های موسیقی ا این هنرمند باشد می تواند در موزه صبا با توجه به جایگاه و شأن و فضای موزه، برنامه ریزی شود و امیدواریم با همراهی و مشارکت هنرمندان و ارایه نظرات، پویایی بیشتر موزه را شاهد باشیم.
معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرده؛ نیازهای موزه موسیقی صبا باید تامین شود. هنرمندان هم پیشنهادهایی مطرح کردند و قرار شد باز هم فکر کنند و در آینده طرح های پیشنهادی شان را ارائه کنند.
تعطیلی و بازگشایی مجدد موزه صبا
موزه صبا سال ۱۳۵۳ به دست علی‌اکبرخان شهنازی افتتاح شد ولی مدتی بعد میراث فرهنگی و دفتر طر‌ح‌های عمرانی این خانه را برای مرمت و بازسازی چند سال تعطیل کرد. تا اینکه چراغ خانه صبا به دست مصطفی کمال پورتراب، پژوهشگر موسیقی یک بار دیگر روشن شد. این موزه بعد از سال‌ها تعطیلی، شامگاه ۱۲ مردادماه ۱۳۸۸ با حضور جمعی از اهالی موسیقی و مدیران معاونت هنری وزارت ارشاد، بازگشایی شد.
در مراسم بازگشایی مجدد موزه صبا ، میلاد کیایی شاگرد یکی از شاگردان صبا گفت:
متاسفانه هرگز افتخار شاگردی مستقیم صبا را نداشتم، ولی به یاد دارم که آن زمان‌ها این دیوارها به جای گچ، سرتاسر آجری بود.
موزه صبا به بخش خصوصی واگذار نمی‌شود
آخرین روزهای سال ۱۳۹۴ مدیر موزه صبا در گفتگویی با خبرگزاری مهر از وضعیت واگذاری موزه صبا به بخش خصوصی گفت. پیشتر اخبار غیررسمی از این واگذاری خبر می داد.
حمیدرضا شبابی مدیر خانه موزه صبا گفت : «تا امروز که با شما صحبت می کنم هیچ گونه صحبتی مبنی بر واگذاری موزه موسیقی استاد ابوالحسن صبا به بخش خصوصی انجام نگرفته و بنده رسما اعلام می کنم که چنین خبری اصلا صحت ندارد. موزه استاد صبا به عنوان یکی از اموال دولت محسوب می شود و واگذاری آن به این راحتی ها نیست که انجام آن به چند روز کوتاه محدود شود.
طی چند روز گذشته خبرهایی مبی بر انتقال مدیریت برخی از موزه ها در رسانه ها منتشر شده ولی درباره موزه صبا هنوز هیچ ابلاغ رسمی و غیر رسمی به من که مدیر موزه موسیقی استاد ابوالحسن صبا هستم ارائه نشده است.»
شبابی اضافه کرد : «خوشبختانه با حمایت هایی که از سوی معاونت هنری وزارت ارشاد انجام گرفته ما مشغول انجام تعمیرات و مرمت های لازم هستیم. ضمن اینکه در حین انجام این تعمیرات موزه باز است و علاقه مندان با بلیت رایگان از خدمات موزه بهره مند می شود؛ موضوعی که در کمتر موزه ای در کشور رخ می‌دهد. »
