چرتکه؛ مهره های چوبی حساب می کنند

چرتکه مجموعه ای از مهره های چوبی داخل میله است در یک چارچوب که در گذشته نه چندان دور ماشین حساب قدیمی ها بود. سواد ریاضیات آدمها بالا نبود اما با چرتکه اموراتشان می گذشت. در حجره  بازاری های قدیمی هنوز هم پیدا می شود. در این متن  از این مهره های چوبی که حساب و کتاب می کنند بخوانید. از تاریخچه چرتکه و آمورش آن در مجله فرهنگی وبلایت بیشتر بدانید.

چرتکه ابزار حساب و کتاب قدیمی ترهاست. گفته می شود قدیمی ترین ماشین حساب یا حتی کامپیوتر جهان است با قدمتی حدود ۴۷۰۰ سال . ریشه اش می رسد به تمدن های کهن. میراث گذشته محسوب می شود.  می توانسته میراث معنوی ایرانی باشد اما زودتر از ما چینی ها برای ثبتش به نام خود دست جنبانده اند.

می گویند وقتی پرونده ثبت جهانی چرتکه به نام چینی ها مطرح شد، کشور دیگری اعتراض نکرد و برای چین رقیبی نبود. حتی ایران که از عصر هخامنشی و حتی پیشتر از آن سابقه حساب و کتاب با این وسیله را داشته و دارد.

نه فقط ایرانی ها که در تمدن های باستانی مثل مصر، هند، سومر ، یونان و روم هم مورد استفاده بوده. خلاصه اینکه نماینده چین در نشست کمیسیون میراث معنوی یونسکو که سال ۱۳۹۲ در باکو برگزار شد از فرهنگ سنتی کشورش گفت؛ از  آموزش ریاضیات با چرتکه. چینی ها به چرتکه شوشوان می گویند.

از نوع ایرانی دوره هخامنشی این ابزار، نمونه یا تصویری باقی نمانده اما چیزی که این روزها می بینیم نوع روسی آن است که در دست علاقه مندان به دانش سنتی بالا و پایین می شود.

تاریخچه چرتکه در ایران و جهان

نردیک سه هزار سال قبل از تولد مسیح ، مردمی در سرزمین بین النهرین زندگی می کردند که علم حساب امروزی ما ، محصول نگاهشان به آسمان و زمین است

بین النهرین سرزمین حاصلخیزی بود با آسمانی صاف و پر ستاره.

سومری ها کشاورز بودند ، برای شمردن دام ها ، حساب و کتاب خرید و فروش محصول به شمارش نیاز بود … برای شمردن ستارگان و پایه گذاری علم نجوم.

حساب کردن در اول کار با انگشتان دست بود. بعدتر برای محاسبه مقدار بیشتر، با استخوان که در حقیقت نقش چوب خط را ایفا می کرد.

دانش بومی ریاضیات به مرور و قدم به قدم گسترده شد تا رسید به مهره های چوبی.

بنابر شواهد موجود ، اولین چرتکه را سومری ها ساختند ؛ لوح های مومی با مهره هایی از شن

بعدها این روش حساب کردن به سرزمین های مجاور هم کشیده شد. مثل ایران در عصر هخامنشی.

برخی هم معتقدند اولین استفاده کننده از این حسابگر سنتی  ایرانی ها بودند. در دوره اشکانی و ساسانی تجربه های دانش خود را با سایر کشورهای اطراف تبادل کردند و از این مسیر بود که  چین، هند و امپراتوری روم هم مشتری این ابزار شدند.

بعد از آن هم که نوبت بقیه ملل متمدن بود ؛ رومیان، هندی ها، کره ای ها، ژاپنی ها

یادگرفتن چرتکه چه فایده ای دارد

شاید بپرسید یادگرفتن چرتکه چه فایده ای دارد؟

یا فکرکنیم که ازماشین حساب خیلی عقب تر باشد اما این مهره های چوبی می تواند در کنار چهار عمل اصلی ، تا ریشه ی سوم و چهارم اعداد را هم محاسبه کنند

چرتکه ها ، باعث افزایش قدرت یادگیری ، خلاقیت ، تمرکز و بهبود حافظه هستند

در عصری که روزبه روز با کاهش استفاده از ظرفیت مغز روبه رو هستیم. در فرهنگ امروز ما ، از چرتکه ها خبری نیست جز حجره ی بعضی از پیرمردهای قدیمی بازار

و اصطلاح چرتکه انداختن ؛ کنایه از حساب و کتاب و بررسی ژاپنی ها و چینی ها اما هنوز هم قدر این مهره های چوبی را می دانند.

مسابقات چرتکه در حدود ۲۰۰ سال است که صدای به هم خوردن این مهره های چوبی را دوباره  درآورده !

ایجاد چند موسسه ی آموزشی و یک اپلیکیشن برای آموزش ، می تواند خبر خوبی برای بازیابی دوباره ی چرتکه ها در ایران باشد