جشن سده در بزرگترین استان ایران چه شکلی است؟

جشن سده، جشنی برای چهل روز بعد یلداست. یلدا برای ما ایرانیان مسلمان ها مانده اما جشن سده مخصوص زرتشتیان است. سده هنوز هم در شهرهای زرتشتی نشین اجرا می شود مثلا در کرمان که تعداد بیشتری از آیین های زرتشت به جا مانده.کرمان پهناورترین استان ایران است. قوم و قبیله های مختلفی در خاک اش زندگی کرده اند.
و حتما هرکدام فرهنگی داشته اند و آداب و رسومی. مثل آداب عروسی، آیین یلدا، جشن سده، مهرگان و بقیه آیین های ایرانی مثل نوروز.

رسم و رسوم کرمان البته تا حدود زیادی دست نخورده مانده؛ به حدی که خیلی از رسم های کرمانی ها را نمی شناسیم؛ فال گوش نشینی و کلیدی زنی در چهار شنبه سوری، پخت آش ابودردار، پخت کماج سهن و مراسمی که آخرین شب اسفند، خانواده های کرمانی می گیرند از این آیین هاست. چه خوب که با آنها آشنا شویم.

جشن سده،بزرگترین جشن اجتماعی ایرانیان

سده یکی از مناسبت های مهم ایران باستان بوده. شاید بشود گفت: بزرگترین عید اجتماعی ایرانی ها. سده شب دهم بهمن ماه است. جشن سده یکی از مجموعه جشن های ایرانی بر پایه آتش است.
کشف آتش و استفاده از آن به عنوان نعمتی مهم و موثر در زندگی، این عنصر را برای ایرانی ها عزیز و مقدس کرد. آتش در ایران مظهری از مظاهرِ اهورا مزدا ست. باستان شناسان می گویند پیشینۀ این رخداد، بسیار مهم است و به ارتباط ایرانی ها و  شناخت شان از محیط اطراف شان برمی گردد.

سده به چه معنی است؟

سده از سد گرفته شده. سد هم در زبان تازی به صورت سدق یا سذق است. در متن های پهلوی البته از اسم سده خبری نیست اما داستان هایی از این کلمه نقل کرده اند. اینکه کیومرث فرزندان زیادی داشت. تعدادشان به صد می رسید. وقتی صدمین فرزند کیومرث، پادشاه ایران به دنیا آمد، جشنی گرفتند که آتش روشن کردند. می گویند از آن شب، سده هم ادامه دار شد.

بعضی هم می گویند که فاصله سده تا عید نوروز، پنجاه روز است. پنجاه روز و شب که می شود به عبارتی ۱۰۰ روز.زمستان در تقویم کهن ۱۵۰ روزه و تابستان ۲۱۰ روزه بوده است  البته که ایران شناسان این نقل ها را بی اعتبار می دانند و اغلب می گویند:
شبی که صد روز از آغاز فصل سرد گذشته باشد، می شود صده یا همان سده.

برخی ایرانی های قدیم می گفتند در روز دهم بهمن، اهریمن سرما را به بالاترین حد خود می رساند و برای مقابله با آن نیروی اورمزدی، آتش را آفرید تا اهریمن را شکست دهد. یک روایت هم هست که از روز سده تا زمان جمع آوری غله، صد روز زمان باقی است. می گویند با برافروختن این آتش دل زمین گرم می شود و زمستان کم کم جای خود را به بهار می دهد.

جشن سده در فرهنگ مردم کرمان

سده، جشن ملی و باستانی تقریبا تا  زمان سلجوقی رایج بود و دهم بهمن که می شد با روشن کردن آتش و پایکوبی دور آن برگزار می شد. جالب اینکه در کرمان هنوز هم این جشن برپا می شود.
کرمانی ها به جشن سده، سده سوزی می گویند. سالخورده های کرمانی خاطرات زیادی از برگزاری اش دارند.
در بافت و سیرجان که چادرنشین هستند این جشن با نام سده سوزی چوپانی شناخته می شود.
در آبادی بلوک که از دهی در شهرستان جیرفت است و توقف گاه ایل سلیمانی است، شب دهم بهمن آتش بزرگی برپا می کنند به اسم آتش سده.
آتش سده با چهل شاخه از درختان هرس شده باغ ها تشکیل شده و عدد ۴۰ هم به نشانه چله بزرگ است. آتش را در میدان ده روشن می کنند و از روی آن می پرند و این شعر را می خوانند:

سده، سده دهقانی
چهل کُنده، سوزانی
هنوز گویی زمستانی

جشن سده، جشن کرمان

۹۰ درصد مردم کرمان مسلمانند و فقط ۱۰ درصدشان زرتشتی هستند. با این حال کرمانی ها به آداب و رسوم نیاکان شان پایبندند و سنت هایی که بر اساس داستان های عامه شکل گرفته را برپا می کنند، بر خلاف خیلی از شهرها که روز به روز با فرهنگ جهانی یکی می شوند در کرمان این اتفاق بسیار کمتر است.
آتش فروزی کرمانی ها در محل باغچه بُداغ‌آباد شهر کرمان برگزار می‌شود، این آیین ایرانی معمولا سه ساعت طول می کشد.
باغچه بداغ آباد در انتهای خیابان سده کرمان، یکی از جاذبه های گردشگری کرمان است که هرسال شاهد برگزاری رسم سده سوزی است. گردشگران از نقاط مختلف ایران و جهان شاهد اجرای آن هستند.
قدیم تر بداغ آباد در یک فرسنگی شمال شهر کرمان بود؛ بعد از ویرانه های محله قدیم ززتشتیان که معروف بود به محله گبری.
در زمین های وسیع کشاورزی، باغی بود که به باغجه بداق آباد معروف بود و ده هزار متر مربع هم وسعت داشت. و همین منطقه ای است که برای دیدن مراسم جشن سده می توانید بروید.

همگانی بودن جشن شده در طیف های مختلف مردم کرمان دیده می شود و بیرون از جامعه زرتشتی هم دیده می شود. همه مردم چه زرتشتی، چه مسیحی و مسلمان در آن شرکت می کنند. به خاطر همین است که سده را به نام جشن کرمان هم می شناسند.

سده یک جشن ایرانی است اما درست در همین تاریخ در بیرون مرزهای سیاسی ایران هم برگزار می شود؛ در کشورهای  هند، افغانستان و تاجکستان که روزگاری جزئی از ایران بودند. حضور آیین های ایرانی مثل سده در این مناطق، گواهی بر پهناور بودن مرزهای ایران فرهنگی است.