مسجد نصیر الملک؛ صورتی ترین مسجد دنیا

اولین بار عکسش را به دیوار اتاق دوستی دیدم که هنر و معماری خوانده بود؛ خوش ذوق و خوش سلیقه. حق هم داشت، پنجره های رنگی توی عکس بدجور دل می برد؛ ترکیبی از رقص رنگ و نور بود. آن قدر، دلبر که  گذاشته بود جلوی چشمش تا هی حظ ببرد و  زیبایی اش دلربایی کند؛ مسجدنصیر الملک یا همان مسجد صورتی !
نقل است که کاشی کار این مسجد تاریخی چنین گفته: «می‌خواهم در این مسجد آتشی به پا کنم.»

از اسم و رسم مسجد که پرسیدم ماحصلش چنین شد

مسجد نصیرالملک یا مسجد صورتی

مسجد نصیرالملک که مسجد صورتی هم صدایش میزنند، سال ۱۲۹۳ هجری شمسی متولد شده و از بناهای دوره قاجار است.
ساخت اش حدود ۱۲ سال طول کشیده،از سال ۱۲۹۳ تا ۱۳۰۵ شمسی.

داستان ساخته شدن مسجدنصیرالملک

مسجد نصیرالملک به دستور یکی از اعیان و اشراف شیراز از خاندان نصیرالملک ساخته شد. حاجی نصیرالملک این مسجد را وقف  کرده و معماری آن را به  محمد حسن معمار  سپرده است. در دالان شمالی مسجد یک سنگ نوشته هست که دو بیت شعر از سعدی رو آن حک شده:

غرض نقشی است کز ما بازماند                      که هستی را نمی‌بینم بقایی
مگر صاحبدلی روزی به رحمت                        کند در حق استادان دعایی

معماری مسجد نصیرالملک

از در مسجد نصیرالملک که وارد می شوید ، از زیر طاق بزرگ و کاشی کاری شده باید بگذرید. کاش هایی که هفت رنگ است و صورتی خوش رنگ در بین نقوش اش جا خوش کرده است. درب اصلی ورود این مسجد تاریخی، چوبی است. بالای درب ، سنگ مرمر بزرگی هست که روی آن شعری از شوریده شیرازی نوشته.
شوریده این شعر را به مناسبت پایان کار مسجد سرود. هرچند که نابینا بود چشمهایش توان دیدن این همه رنگ و شکوه را نداشت.

نصیرالملک حیاط وسیعی دارد، با یک حوض بزرگ در وسط آن. در چهار طرف حیاط، چهار بخش زیبا خودنمایی می کند:
شمال حیاط، طاق مروارید است.
در شرق حیاط، شبستانی با هفت ستون سنگی
در سمت جنوب، دو گلدسته زیبا
و در جهت غرب هم شبستان اصلی قرار دارد.

این شبستان دریچه هایی با شیشه رنگی داردو کاشی های هفت رنگ دیواره شبستان که در کنار گل های زنبق شیرازی این مسجد را متفاوت از همه مسجدهای دنیا کرده است. 

شبستان های مسجد نصیرالملک؛ برای تابستان، برای زمستان

شبستان های مسجد نصیرالملک هرکدام مخصوص یک فصل است. چطور؟!
این طور که شبستانی که در بخش غربی مسجد است، شبستان تابستانه است. سنگ های این شبستان خیلی ظریف تراش خورده و با کاشی های خوش رنگ و لعاب تزئین شده. قسمت آسمانه یا همان زیر گنبد شبستان یعنی بخش نگارین است و پر شده از  نقش گل و بُته. آیه هایی از کتاب خدا هم با خط ثلث نشسته به جانش.

بالای شبستان را که رها کنید و سر به پایان بگیرید، می توانید چشمهای تان را مهمان کنید به آبی فیروزه ای. معمار خوش سلیقه مسجد نصیرالملک، کاشی های آبی فیروزه ای را برای کف پوش شبستان غربی انتاب کرده.حس خنکی رنگ فیروزه، یک انتخاب ایده آل برای فرار از گرمای تابستان است.
شبستان غربی محرابی هم دارد که این عبارات بر آن حک شده:

«بسم الله الرحمن الرحیم. لاحول و لا قوه الا بالله و قال سبحان الله تعالی: انما یعمر مساجد الله من آمن بالله و رسوله. نصر من الله و فتح قریب».

به این معنی:
به نام خداوند بخشنده مهربان. هیچ نیرو و توانى جز از سوى خداوند بلندمرتبه بزرگ نیست و خداوند که پاک و منزه است گفت: تنها کسانى حق دارند مساجد خدا را تعمیر کنند که به خدا و روز واپسین ایمان آورده و نماز برپا داشته و زکات داده و جز از خدا بیم نداشته اند.

و شبستان شرقی؛ مخصوص زمستان!

شبستان زمستانی مسجد صورتی، درهای چوبی بدون نورگیر دارد که رو به حیاط باز می شوند. بالای درها تعدادی منافذ کوچک است که زمستان ها بسته است و تابستان بازش می کنند. شبستان شرقی در حقیقت دو منظوره است، هم برای تابستان و هم زمستان.

نصیرالملک، مسجد ایرانی متفاوت از بقیه

به بناهای اسلامی اگر آشنا باشید، مثل سایر پژوهشگران این حوزه، شما هم تصدیق می کنید که مسجد تاریخی نصیرالملک، مسجد صورتی دلبر ما به طور کلی با معماری مساجد اسلامی تفاوت دارد. از استخوان بندی شبستان ها و تفاوت در شکل تشکیل صفوف نمازگزاران تا رنگی بودن شیشه های پنجره و فضایی که می سازد که  تا پیش از این در هیچ مسجدی مشابه نداشته.

فرصت الدوله شیرازی، مردی که در دوره قاجار زندگی می کرد و شاعر، نقاش، موسیقیدان، ادیب بود درباره مسجد نصیرالمللک نوشته است:
«مسجد حاجی نصیرالملک در محله‌ی اسحاق بیگ، مسجدی است رفیع البنیان و موثق الارکان. بنایش نیکو، فضایش دلجو و شبستانش رفیع است و دو گلدسته‌ی منیع دارد. دریاچه‌ی وسطش همچون چشمه‌ی تسنیم و حوض کوثر است و حجرات فوقانیش عرفات جنان را همسر.».»

موزه ای که در دل مسجد نصیرالملک نشسته

به بخش شبستان شرقی مسجد صورتی که وارد شوید، یک موزه کوچک اما پر از قصه به کنجی نشسته. قصه آدم هایی که به سنت وقف دلبسته بودند. عکس خیرین معروف شیراز را می توانید همین جا ببینید.

چشم های رنگی نصیرالملک چشمک می زند

مسجد نصیرالملک به خاطر همین شیشه های رنگی شهرت جهانی پیدا کرده. انعکاس نور در شیشه های پنجره هر صبح  و شب، طیفی از رنگ می پاشد روی دیوارها.طوری زیبا و چشم نواز است که وقتی پرتو نور به دل شیشه هایش می افتد، می خواهی دستهایت را سمت آسمان ببری سمت خدا و نور.

مردم به خاطر همین ترکیب رنگ ها که در نهایت به طیف  نزدیک  صورتی  در می آید و کاشی هایی که بخشی از نقشش به رنگ صورتی است، لقب مسجد صورتی را به نصیرالملک داده اند.

۱۲ ستون که هر کدام به نیتی است

طاق شبستان این مسجد روی ستون های سنگی قرار گرفته،ستون ها طرح مارپیچ دارد، در دو ردیف شش تایی.
و در کل ۱۲ عدد است، به نیت ۱۲ امام شیعیان.

نشانی مسجد نصیرالملک

مسجدتاریخی نصیر الملک در استان فارس است، شهر شیراز. به شیراز اگر سفر کردید و به زیارت شاه چراغ علیه السلام رفتید
به یاد مسجد نصیرالملک، مسجد صورتی هم باشید،نصیرالملک نزدیک شاه چراغ است، نشانی دقیق اش ، محله گودعربان و خیابان لطفعلی خان زند.

التماس دعا.

و بیشتر

مجموعه نصیرالملک

نصیر الملک فقط یک مسجد نیست، مجموعه ای است از مسجد، یک خانه قدیمی، حمام و آب انبار. خانه قدیمی روزگاری محل سکونت خاندان نصیرالملک بوده و حالا به جز تالار اصلی و قسمتی از حیاط اندرونی و بخش بیرونی و زیر زمین، باقی از بین رفته.خانواده نصیر الملک، خاندان بزرگ و اصیل شیرازی بودند که فرزند سوم شان، حاجی میرزا حسنعلی خان نصیر الملک در زمان ساخت مسجد، حاکم فارس بود. حاجی نصیر از دار دنیا ۳ دختر داشت و فرزند پسری نداشت.

حاجی حسنعلی نصیرالملک، ملک و املاک زیادی داشت مثلا بخش بزرگی از شهرک سعدی در شیراز، یک مزرعه‌ای بزرگ در اطراف شیراز، چندین و چند روستا در شهرستان بیضا، و چندتایی هم در اطراف فسا و سروستان. درآمد نصیرالملک املاک خودش را وقف امور خیر کرد.

مسجد تاریخی نصیرالملک  که مانده حالا به محمود قوام از نوادگان دختری حسنعلی سپرده شده و در واقع تولیت موقوفه نصیرالملک را بر عهده دارد.هرچه درآمد از این مسجد دربیاید به وصیت واقف آن و آنچه در وقف نامه نوشته باید صرف کارهای خیر شود.