موسیقی بومی یا محلی و یا فولکلر ، ضرباهنگِ تاریخِ شفاهیِ یک سرزمین

“موسیقی بومی” ضرباهنگِ تاریخِ شفاهیِ یک سرزمین است.آلبومی از صدای خاطره ها، افسانه ها، باورهای عامیانه، مثل ها و متل ها…
از سینه ای به سینه ی دیگر، زمزمه ی هویت یک ملّت ؛

وقتی که موسیقی محلی گوش می دهی، تازه به یاد ایرانی بودنت خواهی افتاد!! سرزمینی با فرهنگ ها و آداب و رسوم متنوع، مردمان متفاوت، رفتارها ، باورها و عقاید مختلف
فرقی نمیکند این محل و محله، کدام سمت جغرافیای ایران باشد، شاید در محله تهرانی ها باشی و موسیقیشان را گوش کنی و شاید بین بلوچ های مرزدار باشی، غرب باشی و با اهالی گیلانغرب نغمه بخوانی، یا جنوب باشی و با بندری ها به ماهیگیری بروی و هله مالی سر دهی.

موسیقی محلی ثبت صدای احساس هر قوم و محله ای ست،آنجا که دیگر کلام بکار نمی آید.هر نغمه ای داستانی دارد ، غمی دارد که خبر از نبود یک شوق قدیمی می دهد.می گویند، محلی ها وقتی زورشان به روزگار نمیرسد ، بجای تسلیم شدن در برابر خلق الله، نغمه سر می دهند، فریاد می زنند و درد دلشان را در وسعت کوه و جنگل و کویر پراکنده می کنند.

در موسیقی های محلی هر آنچه بشنوی حرف حساب است. نه کسی در پی اثبات توانمندی های هنری اش به دیگران است و نه روشنفکران از هنر برای هنر می گویند، نه سبک ها و مکاتب و تکنیک ها یقه ات را سخت می چسبد و نه اجرا کنندگان زیر تیغ هلاک منتقدانند. هر چه هست برآمد از بنیاد و بنیان یک قوم و قبیله است در یک همنشینی هماهنگ با طبیعت و جغرافیایی که گهواره زندگی اش بوده.
مردم ما در گذشته زندگی و شغلشان یکی بوده است. مثلا وقتی یک بندِری به دیریا میرفته، وارد دنیای دیگری نمی شده، دریا جزئی از زندگی اش بوده و چون آداب و رسوم برآمده از زیست انسان هاست متناسب با رفتار ماهیگیرانه شان از ادوات کوبه ای و بادی استفاده می کردند، آن هم ساز هایی که امکان ساختش در همان زیسب بوم وجود داشته است. یا اهالی خراسان وقتی برای زراعت به دشت می رفتند، شخصیتشان تغییری نمیکرده، بلکه آداب روزانه خود را همراه با خانواده و این بار در زمین کشاورزی اجرا می کرده اند که طبیعتا موسیقی نخ تسبیح همیشه ی آداب و رسوم است.این دحالیست که آدمیزاد این روزگار برای خانه و خانواده اش یک شخصیت دارد و برای شغل و کسب و کارش شخصیتی دیگر!

موسیقی بومی یا محلی آن دسته از موسیقی برآمده از یک زیست بوم و اقلیم خاص است. اغلب موسیقی های بومی در زیر مجموعه موسیقی های فولکلریک قرار می گیرند اما معکوس این ماجرا زیاد اتفاق نمیافتد چه آنکه برخی از موسیقی های فولکلر در مناطق متعددی اجرا می شوند و اختصاص به یک زیست بوم ندارند.

اگر از مهمترین ویژگی های موسیقی بومی یا فولکلر بخواهید، بعد از سادگی و بی آلایشی آنها، قطعا بایستی به متاثر از افسانه ها بودنشان اشاره کرد. افسانه های محلی یا ملی، مناسبت های مذهبی و یا نیایش های کهن همیشه دست مایه ایجاد موسیقی های محلی بوده اند. مردم ایران زمین همیشه قهرمان پرور و حماسه دوست بودند. عاشقانه هایشان نیز البته که ریشه در خرد باستانی و بعد هم اسلامی دارد اما جهانگستر و جهانگیر است. در دوره های تاریخی مختلف مردم ایران در کوچه و بازار و دشت و کویر  و دریا نغمه هایی برآمده از این دست را ساخته اند و دست به دست و سینه به سینه به ما رسانده اند.

موسیقی های بومی و محلی آنقدر حقیقی و درست است که وقتی مثلا موسیقی بختیاری گوش می دهید حس میکنید لباس بختیاری بر تن دارید و مراقبید آن کلاه نمدی از سرتان نیفتد. یا نغمه های گیلکان را که گوش می دهید شرجی ساحل خزر را روی پوست صورتتان حس می کنید. کمتر پیش می آید یک موسیقی محلی گوش دهید طبیعت آن منطقه در ذهنتان نقش نبندد. جنس کوه و درخت و دشت و دریای هر منطقه را به وضوح در پیش چشمتان میبینید و این چیزی جز اعجاز موسیقی نیست.

در دنیای موسیقی وقتی میخواهند عمق ذخایر موسیقی ملت ها را بسنجند سراغ موسیقی محلی شان می روند. بیراه نیست اگر بگوییم ما مردم ایران صاحب گنجی عظیم و ثروتی بی پایانیم. فرض کنید فرش دستبافی زیر پایتان باشد که عمرش به قدر عمر تاریخ است. یا سکه ای طلا در اختیار دارید که برای قیمت گذاری اش نیاز است طول عمر بشر را بدانیم.