زندگی نامه بانو امین ، بانوی ایرانی که در جستجوی خوشبختی بود

بانو سیده نصرت بیگم مشهور به بانو امین، فقیه ، مجتهده ، عارف و استاد علوم دینی در دوران معاصر بود که تالیفات بسیاری از خود در زمینه های کلام، تفسیر، فلسفه، اخلاق و علم حدیث بر جای گذاشت. او  اولین بانویی است که به صورت شناخته شده به مقام اجتهاد دست یافت. با زندگی نامه بانو امین از زنان در تاریخ معاصر در صفحه مشاهیر مجله فرهنگی وبلایت آشنا شوید. دوران زندگی بانو امین مصادف با دوران مهمی از تاریخ معاصر ایران است. از سلطنت رضا شاه و ماجرای حکم کشف حجاب تا مبارزات با حکومت پهلوی اول و دوم و قیام امام خمینی و پیروزی انقلاب اسلامی و حتی دوران دفاع مقدس.

بانو سیده نصرت بیگم امین معروف به بانو امین فرزند سید محمد علی امین التجار از تاجران ثروتمند و سرشناس شهر اصفهان در سال ۱۲۶۵ متولد شد. نسب ایشان با سی واسطه به امام سجاد علیه‌السلام می‌رسد و از سادات معروف به خاتون آبادی هستند.

وی در سن چهار سالگی راهی مدرسه‌ای قرآنی شد تا خواندن و نوشتن را بیاموزد. بانو امین از روز نخست شیفته‌ی مطالعه و درس شد و این شیفتگی تا آخر عمر پر برکتش ادامه یافت.

او در دوران کودکی و نوجوانی مطالعه‌ی کتاب را به بازی با کودکان ترجیح می‌داد و بسیاری او را کسل و بیمار می‌خواندند. اما طعنه و زخم زبان دیگران باعث نشد تا او از علاقه‌ی اصلی‌اش که آموختن و کسب علم بود، دست بردارد.

ازدواج

به رسم آن زمان بانو سیده نصرت بیگم امین در سن ۱۵ سالگی با پسر عموی خود که از تجار ثروتمند بود، ازدواج نمود و در طی سال‌ها صاحب هشت فرزند شد. او با داشتن مشغله‌ی بسیار به عنوان همسر و مادر، هیچ گاه وقفه‌ای در دروس ایجاد نکرد. حتی زمانی که به علت بیماری واگیردار، چند تن از فرزندانش را از دست داد نیز سر کلاس درس استادش حاضر شد.
به دلیل شغل همسر که از تجار معروف و سرشناس منطقه خود بود،
رفت و آمد به خانه بانو زیاد و بود و اغلب، تجار و بازرگانان مختلف مهمان این خانه بودند.
بانو امین با همه مشغله هایی که به خاطر یادگیری علم داشت اما در امور منزل و مدیریت خانه و خانواده بسیار موفق بود.
او با برنامه ریزی به دقت همه این کارها را رتق و فتق می کرد،
بدون اینکه اهالی خانه و همسر کم و کاستی را متوجه شوند.

دستیابی به مقام اجتهاد

بانو امین در علوم دینی شامل علوم عربی، تفسیر، علم حدیث، فقه، اصول، فلسفه و عرفان اسلامی تحصیلات خود را ادامه داد و از محضر فقیه ها و اساتیدی همچون سید ابوالقاسم دهکردی، ابوالقاسم زفره‌ای، حسین نظام‌الدین کچویی، میرزا علی‌اصغر شریف، لطفیان سرگزی، میرزا علی آقا شیرازی و سید علی نجف‌آبادی بهره برد. در نهایت بعد از سال ها تحصیل اجازه ی اجتهاد را از مراجع تقلید زمان خود دریافت کرد. وی اولین بانویی بود که به صورت رسمی به مقام اجتهاد دست می‌یافت. او یکی از نامدارترین زنان در تاریخ معاصر ایران است.

فعالیت به عنوان مدرس

بانو امین در سال ۱۳۴۴ هنگامی که بسیاری از دختران ایرانی در شهر و روستاهای مختلف امکان تحصیل نداشتند، حوزه‌ی علمیه‌ای ویژه بانوان با نام مکتب فاطمه سلام‌الله‌علیها تاسیس نمود. این بانوی مجتهده در طی سال‌های ۱۳۴۴ تا ۱۳۶۲ این حوزه‌ی علمیه را با هزینه‌ی شخصی خود اداره می‌کرد. این استاد علوم دینی و مجتهده حدود ۱۰۰۰ طلبه خانم را در این مدت آموزش داد.

بسیاری از شاگردان بانو امین به تحصیلات حوزوی خود ادامه دادند و به مدارج بالاتری دست یافتند. بانوی مجتهده معصومه لطفی سرگزی یکی از طلبه‌هایی بود که در کلاس‌های درس بانو حضور می‌یافت. این استاد علوم دینی بعد از مکتب فاطمه سلام‌الله‌علیها، اقدام به تاسیس دبیرستان دخترانه‌ای کرد تا خانواده‌هایی که به دلایل خاص آن دوران، از ادامه‌ی تحصیل دخترانشان جلوگیری می‌نمودند، به اهمیت علم آموزی دختران آگاه شوند.

آثار و تالیفات بانو امین

از این بانوی مجتهده، بیش از سی عنوان کتاب بر جای مانده است که یک دوره‌ی کامل تفسیر قرآن با عنوان مخزن العرفان تنها یکی از آن‌ها است. «معاد یا آخرین سیر بشر» یکی دیگر از آثار ایشان است که عمق دانسته های فلسفی بانو در مورد حشر جسمانی و حقیقت بدن اخروی را نمایان می‌سازد. «اخلاق و راه سعادت» با موضوع اخلاق مبتنی بر آموزه‌های فلسفه اسلامی و «روش خوشبختی» با محوریت مسائل تربیتی از دیگر تالیفات بانو امین است.

کتاب خوشبختی

کتاب «به سوی خوشبختی» بانو مجتهده امین یکی از معروف ترین کتاب ها میان بانوانی است که با ایشان آشنایی دارند.
بانو در مقدمه این کتاب می نویسد:
«در افراد بشر مخصوصا در جماعت بانوان کسی پیدا نمی شود که آرزوی خوشبختی و سعادتمندی در دل خود نپروراند.
لکن چنین گمان می شود که سعادت و خوشبختی یک سرنوشت ازلی است و حصول آن مافوق تدبیر بشر است.
این است که در مقام تحصیل آن برنمی آید و کم کسی پیدا می شود که از بخت و اقبال خود راضی و خرسند باشد…»

بانوی فقیه در ادامه خطاب به زنان و دختران ایرانی می نویسد:
«ای خواهران محترم و ای دوشیزگان عزیز !
اگر آرزوی خوشبختی و کامیابی دارید، گوش دل باز کنید تا من راه و روش و طرز رفتار یک خانم خوشبخت و سعادتمند را
برای شما شرح دهم تا آنکه بفهمید و تصدیق نمایید که خوشبختی و کامیابی در چیزهایی نیست که تصور می کنید و
آرزو دارید. وقتی به آن برسید و در پس هر آرزویی صدها آرزوی دیگر همراه دارید و عمر عزیز خود را به همین طور می گذرانید
اینها آرزوهای بچگانه است و عقلانی نیست.
خوشبختی در زیادی مال و ثروت نیست، خوشبختی در جاه و شهرت نیست،
خوشبختی در اسباب تجملات نیست،
خوشبختی در لباس مد و شیک نیست،
ریشه خوشبختی و بدبختی را در باطن خود پیدا کن.»

بانو امین در بیانات علما

بسیاری از علما، با بانو امین دیدارهایی داشتند و بر علم و حکمت ایشان به عنوان مجتهد صحه گذاشته‌اند. مرحوم علامه محمد تقی جعفری درباره‌ی این بانو اظهار کردند: “با توجه به آثار قلمی که از این خانم در دسترس ما قرار گرفته است، به طور قطع می‌‌توان ایشان را از علمای برجسته‌ی عالم تشیع معرفی نمود.”

مرحوم آیت‌‏الله شیرازی نیز در توصیف این بانوی بزرگ فقیه که از معدود زنان در تاریخ معاصر فقاهت است خاطر نشان کردند: “ایشان بانویی بزرگوار، شریف، اصیل، عالم، فرزانه، برگزیده‌ی زنان زمان و مایه‌ی شگفتی دورانش می‌‏‌باشد و از کسانی است که مدت مدیدی از عمرش را صرف تحصیل علم نموده‌است.”

ماجرای سلام امام خمینی به بانو امین

آوازه و شهرت بانو نصرت بیگم امین در علم و مبارزات در برابر حکم کشف حجاب به حدی بود،
که امام خمینی نیز برای او احترام ویژه ای قابل بود.
آیت الله سید کمال فقیه ایمانی، موسس مدرسه دارالحکمه اصفهان که خود با بانو دیدار داشته است،
در این باره می گوید:
«آن زمان حضرت امام خمینی (ره) وقتی که خدمت شان می رفتم،
آقا از بانوی ایرانی احوال پرسی می کردند و می فرمودند سلام مرا به ایشان برسانید.»

مقام معنوی و اخلاقی بانو امین

بانو امین نه تنها به عنوان یک فقیه که به علت داشتن صفات نیک اخلاقی، زبانزد مردم بودند. تواضع و فروتنی، ساده زیستی و دوری از تجملات، صبور بودن در غم فراغ فرزندان، مسئولیت پذیری در قبال همسر و فرزند و آرامش و متانت از خصایص بارز ایشان بود.

این استاد علوم دینی از دوره‌ی جوانی، به معنویت و دستیابی به معرفت حقیقی و نور باطن توجه ویژه‌ای داشتند و به گفته‌ی نزدیکان، کشف و شهودهایی را تجربه کردند که نشان از صفای باطن این بانو داشت. ایشان درباره‌ی علت این مکاشفات اعلام کردند:”من در اثر انس با قرآن به این مرتبه رسیده‌ام و هرچه بیشتر به قرآن می‌پردازم و غرق در آیات الهی می‌شوم، حجاب‌ها برایم کنار می‌رود.”

با وجود اینکه برخی معتقدند زنان در تاریخ معاصر ایران،
با داشتن جامعه ای سنتی مهجور بوده اند اما بانو امین نشان داد که این نگاه درست نبوده است.

الگو بودن شخصیت بانو امین برای بانوان ایرانی

بانو امین از جنبه‌های گوناگون می‌تواند اسوه‌ای نمونه برای بانوان ایرانی باشد. چرا که ایشان یکی از درخشان ترین زنان در تاریخ معاصر است که از نظر علمی، معنوی، خانوادگی و اجتماعی به جایگاه والایی دست یافتند. این بانوی مجتهده تنها به امور علمی صرف مشغول نبودند و نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی زمان خود نیز واکنش نشان می‌دادند.

روزهای زندگی بانو مصادف با کشف حجاب در دوره پهلوی بود.
در آن زمان خیلی از دختران جوان به دلیل فشارها و تهدیدهایی که از سوی حکومت وارد می شد،
قید درس خواندن و حضور و رفت آمد در سطح شهر را می زدند.
در این شرایط بود که بانو امین به فکر تاسیس مدرسه ای مختص دختران افتاد
تا در کنار آموزش دروس پایه، بتوانند قرآن و دروس دینی را هم آموزش ببینند
و در شرایط ایمن و با حفظ چارچوب های اسلامی تحصیل کنند.

گفتنی است بعد از قانون کشف حجاب از سوی رضاخان، در واکنش به این امر، بانو امین کتاب روش خوشبختی را تالیف کردند تا از این طریق بانوان جامعه را نسبت به اصول و ارزش‌های دینی موثر در داشتن یک خانواده‌ی خوشبخت، آگاه کنند. ایشان همچنین تالیفات خود را با عنوان بانوی ایرانی امضا می‌کردند تا با این عنوان به کسانی که هویت دینی و ملی خود را به فراموشی سپرده‌اند، تلنگری بزنند.

بانو سیده نصرت بیگم امین بعد از سال‌ها تحقیق و پژوهش و اجتهاد به عنوان یک فقیه در خرداد ماه سال ۱۳۶۲ دیده از جهان فروبست و به لقاء الله پیوست. پیکر این بانو در مقبره‌ی خانوادگی خاندان امین در تخته فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
تاریخ معاصر ایران حضور موثر این بانو پرتلاش را هیچ گاه فراموش نخواهد کرد.