در این مطلب می خوانید:
یلدا شب قصه هاست
از قدیم رسم بر آن بوده که کوچکترها دور بزگرترها جمع می شدند و این ریش سپیدها که برکت خانواده بوده اند نقل از داستان های کهن برای جوانان می گفتند. در کنار قصه های شفاهی، کتاب های ویژه شب یلدا هم بوده است.
واقعیت آن است که کمی این حس و حال از خانه های این روزهایمان پر کشیده. اما چه بهتر که ما در این روزهای طاقتفرسا یک شبی را به یاد ایام دور، آداب یلدای کهنسال را احیا کنیم و اگر در این فرصت کوچک و بزرگ دور هم جمع می شویم، بجای سر در گوشی موبایل فرو بردن، قصه ها و نقل های زیبای ایرانی برای هم بخوانیم.
شاید بپرسید: خب کدام قصه؟ چه نقلی؟
ما در این مطلب سه کتاب برایتان معرفی می کنیم که می تواند رنگ و بوی یلدایتان را ایرانی تر کند، اما می توانید با یک جستجوی ساده به کتاب های دیگری باب طبع خودتان هم دست یابید.
شاهنامه
از کتاب های ویژه شب یلدا می توان شاهنامه را نام برد. یکی از بزرگترین و برجسته‌ترین سروده‌های حماسه‌ای جهان که سرایش و ویرایش آن ، دست‌آورد دست کم سی سال رنج و تلاش خستگی‌ناپذیر این سخن‌سرای بزرگ ایرانی است. درون‌مایهٔ این شاهکار ادبی، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و تاریخ ایران از آغاز تا حمله اعراب به ایران در سدهٔ هفتم است که در چهار دودمان پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان گنجانده می‌شوند و به سه بخش اسطوره‌ای (از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش کاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشایش ایران به دست اعراب) بخش‌بندی می‌شود.
هنگامی که زبان دانش و ادبیات در ایران زبان عربی بود، فردوسی با سرودن شاهنامه با ویژگی‌های هدف‌مندی که داشت زبان پارسی را زنده و پایدار کرد.
فردوسی هنگامی شاهنامه را سرود که زبان پارسی دچار آشفتگی بود و او از ماندگار شدن این آشفتگی و افزونی آن جلوگیری کرد. فردوسی در سرودن شاهنامه بیشتر از پارسی سره بهره برده و شمار واژگان عربی در شاهنامه ۸۶۵ واژه است.
شاهنامه را بیشتر به سه بخش، بخش‌بندی می‌کنند:
- اساطیری (از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون)،
- پهلوانی (از خیزش کاوهٔ آهنگر تا کشته شدن رستم و فرمانروایی بهمن پسر اسفندیار)
- تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشودن ایران به دست اعراب)
اما هیچ‌یک از بخش‌های سه‌گانه از موضوع دو بخش دیگر تهی نیست.
در نگاهی کلی، درون‌مایهٔ اساطیر و شگفتی‌ها بیشتر در بخش پیشدادی؛
شگفتی‌ها، داستان‌های پهلوانی و رمانس بیشتر در بخش کیانی؛
تاریخ، آیین خسروان و اندرز و ادبیات عامیانه بیشتر در بخش ساسانی؛
داستان تاریخی یا کارنامه بیشتر در بخش اشکانی و ساسانی به‌چشم می‌خورد.
سمک عیار
یکی دیگر کتاب های ویژه شب یلدا سمک عیار است. احتمالاً این کتاب در قرن ششم یا هفتم هجری نگارش شده است . اشاره به آداب و رسوم گوناگون و وجود نام های ایرانی بسیار در این کتاب ، حکایت از آن دارد که سرگذشت سمک عیار ، داستانی کاملاً ایرانی است.
نکته ی دیگر اینکه قهرمان اصلی داستان ، مردی است عیّار از میان مردم که با وجود کوچکی اندام ، اعجوبه ای است مظهر دلیری و جوانمردی . سمک، بزرگ ترین خطرها را برای خدمت به یاران بجان میخرد و از بذل جان نمی هراسد. شجاع و با دل و جرئت است و در هوشیاری و چاره اندیشی و طرح نقشه های زیرکانه نظیر ندارد.
سمک در خدمت خورشید شاه ، پسر پادشاه حلب است و خواست های شاه و فرزندش و تلاش های سمک برای برآوردن آن ها حوادث کتاب را پدید می آورد.
در قصه همه جا از طبقات مختلف عامه به خصوص فرو دستان سخن به میان می آید و بسیاری از کارها به دست آنان انجام می پذیرد؛ حال آن که در اغلب آثار ادبی گذشته ی ما، این گروه به حساب نمی آیند؛ بنابراین، داستان سمک عیار که بیشترِ قهرمانان آن از میان عامه برخاسته و راویان آن نیز از این طبقه بوده اند، اثری است متعلق به مردم و باید آن را مغتنم شمرد.
قصه های خوب برای بچه های خوب
از بین کتاب های ویژه شب یلدا که مناسب کودکان و حتی بزرگ ترها است مجموعه کتاب قصه های خوب برای بچه های خوب است.مهم‌ترین و مشهورترین کتاب به زبان فارسی برای کودکان و نوجوانان، کتاب‌های مرحوم مهدی آذریزدی است که با عنوان دوره ۸ جلدی “قصه های خوب برای بچه های خوب” منتشر شده و بسیاری از کودکان و نوجوانان دیروز و امروز با آن آشنا و مانوس هستند و بسیار مناسب است برای حال و هوای بچه ها در شب یلدا. این مجموعه کتاب ها ۸ موضوع کلی دارند و در هریک کلی داستان جذاب نهفته شده است.
قصه های کلیله و دمنه
جلد اول از مجموعه قصه های خوب برای بچه های خوب ۲۵ داستان از قصه های کلیله و دمنه در خود دارد. کلیله و دمنه کتاب بسیار معروفی است که اصل آن تقریبا در حدود دو هزار سال پیش به زبان هندی نوشته شده است.
قصه های مرزبان نامه
بیست و یک قصه از قصه های خیلی خوب کتاب مرزبان نامه انتخاب و بازنویسی شده اند که از میان آن ها می توان به چند تا از بهترین های آن اشاره کرد: «آواز بزغاله»، «پیاده و سوار»، «شغال خرسوار»، «مرغ آتش خوار»، «روباه و خروس» و «الاغ سواددار».
قصه های سندبادنامه و قابوسنامه
۱۳ داستان از سند باد نامه و ۲ داستان از قابوسنامه در جلد سوم این کتاب باز نویسی شده است. قابوسنامه و سند باد نامه متن قدیمی و بسیار دشواری دارند که نویسنده سعی کرده این داستان ها را در قالب ساده بیان کند.
قصه های مثنوی
این کتاب شامل ۲۴ داستان کامل و مجزا، برگرفته از حکایت های شیرین و آموزنده ی «مثنوی مولوی» است.داستان ها چنان ساده و شیرین نوشته شده اند، که هر چند بار هم آن ها را خوانده و شنیده باشیم، بازهم از خواندن آن ها بسیار لذت می بریم و می آموزیم.
قصه های قرآن
این کتاب دارای ۱۸ قصه قرآنی است. این قصه ها بیشتر شامل قصه های پیامبران است.
قصه های شیخ عطار
این کتاب۲۱ داستان برگزیده از آثار شیخ عطار است که به بیان ساده و قابل فهم برای کودکان نوشته شده است.
قصه های گلستان و ملستان
جلد هفتم از مجموعه قصه های خوب برای بچه های خوب، دارای داستان هایی از گلستان سعدی و مجموعه هایی که بعد از گلستان نوشته شده و بسیار شبیه گلستان سعدی می باشد را در بر می گیرد.
قصه های چهارده معصوم
جلد هشتم از مجموعه قصه های خوب برای بچه های خوب شامل قصه هایی از زندگانی چهارده معصوم علیهم السلام است که از کتب مختلفی جمع آوری شده است.
امیدواریم با معرفی ۳ کتاب از کتاب های ویژه برای یلدا بتوانید در این شب طولانی ساعتی را هم به نقل قصه و خواندش این کتاب اختصاص دهید و لذت کتابخوانی در کنار یک دیگر را به خاطره ای شیرین در این شب ماندگار کنید.
اگر این مطلب را پسندیده اید، فلسفه خوراکی های شب یلدا و استفاده از میوه های سرخ رنگ در شب چله هم می تواند مورد توجه باشد.
