زندگی نامه آیدین آغداشلو ؛ مردی با خاطرات منهدم

آیدین آغداشلو یکی از تاثیرگذارترین اساتید هنرهای تجسمی ایران در دوره معاصر است. او با مهارت در شاخه های گسترده ای از هنر و ادبیات و تسلط کافی به هنر مدرن غرب و هنر کهن ایران، کارشناسی تمام عیار در زمینه های هنری است. چکیده مهارت و دانش او در آثار و کتاب هایش گنجانده شده تا مورد استفاده نسل های بعد قرار گیرد. در بخش مشاهیر هنر ایران در مجله فرهنگی وبلایت با زندگی نامه آیدین آغداشلو هنرمند متولد آبان ماه آشنا شوید.

زندگی نامه آیدین آغداشلو هنرمند متولد آبان

آیدین آغداشلو  نقاش، گرافیست، طراح، منتقد، نویسنده، نگارگر، مرمت کار و پژوهشگر هنر در  ۸ آبان سال ۱۳۱۹ در رشت به دنیا آمد. پدرش فردی از قفقاز بود که به علت مسائل سیاسی آن دوران روسیه به ایران پناهنده شده و مادرش اشراف زاده ای از خاندان قاجار محسوب می شد. آیدین تنها فرزند خانواده بود که در خانه ای مشترک همراه با همسایگان متعدد، روزگار را به سختی می گذراند. زمانی که آیدین تنها ۱۱ سال داشت، پدر را از دست داد و مجبور شد همراه مادر راهی تهران شود.

اساتید نقاشی آیدین آغداشلو

آیدین آغداشلو،  نقاشی را از کودکی به صورت درونی و خودجوش آموخته است. مهارت او در طراحی در پنج سالگی، باعث شگفتی اطرافیان بود. با استعدادی که از خود نشان داد، در نوجوانی برای یادگیری تکنیک های رنگ روغن از موسیو بازیل و آبرنگ از بیوک احمری در کلاس حاضر شد. وی از همان دوران دبیرستان با فروش آثار و قبول سفارش، نقاشی را به عنوان حرفه آغاز کرد.

همکلاسی با کیارستمی و گلستانه

آغداشلو در دبیرستان با عباس کیارستمی و علی گلستانه همکلاس شد. در آن زمان بعد از آشنایی با نقاشی هنرمندان اروپا شروع به کپی کردن از آثار معروف رنسانس و دوره های مدرن نمود و به یک کپی کار ماهر تبدیل شد. او با درآمد اندک خود، سفالینه ها و اشیا قدیمی را می خرید و با مرمت کاشی ها و ظروف سفالی قدیمی و آموختن تکنیک های کهن، به یک مینیاتوریست و مرمت کار زبده بدل شد.

سیر تحول هنری آیدین آغداشلو

آغداشلو در ابتدای فعالیت هنری خود، در عین نزدیکی به رئالیسم، فرمی آزاد را در آثار خود به تصویر می کشید اما بعد از گذشت چندین سال به سورئال روی آورد. در کپی کردن آثار هنرمندان ایتالیا، ابتدا به فلاندری گرایش داشت. سپس شیفته نگارگری و خوشنویسی شد. او از سال ۱۳۳۵ کار در زمینه گرافیک را شروع کرد و در سال های بعد، فعالیت در عرصه ی تصویرگری کتاب، تبلیغات، طراحی جلد کتاب و پوستر فیلم را در پی گرفت.

مکتب هنری آثار آغداشلو

آیدین آغداشلو خود را متعلق به هیچ کدام از مکاتب رایج هنری نمی داند. همان طور که با وجود آثار فراوان در سبک سورئال، خود را هنرمند مدرن تلقی نمی کند. هر چند او با تحصیل در دانشکده هنرهای زیبا، هنر مدرن را آموخت و در سبک کوبیسم هم آثاری پدید آورد، اما شیفتگی اش به هنر کهن ایران، در نهایت وی را به متخصص هنر ایرانی اسلامی بدل ساخت. آغداشلو در سبک ها و مکاتب گوناگون به خلق اثر پرداخته ولی در هیچ مکتبی نمی گنجد.

نمایشگاه های آیدین آغداشلو

شاید باور کردن این موضوع مشکل باشد که آیدین آغداشلو در حدود پنجاه سال گذشته، تنها ۴ بار نمایشگاه انفرادی نقاشی داشته است. ۲ بار در ایران در سال های ۱۳۵۲ و ۱۳۹۳ و ۲ بار هم در دبی و تورنتو. البته در نمایشگاه های گروهی متعددی حضور بهم رسانده است.

اینکه چرا نمایشگاه انفرادی آیدین آغداشلو کم است؟ خودش علت را این چنین بیان می کند:

اول اینکه آثارش را بعد از اتمام کار به سرعت به فروش می رساند و هیچ گاه با انباشتی از تابلوها برای برگزاری نمایشگاه روبه رو نمی شود و دوم اینکه برگزاری نمایشگاه انفرادی را در مورد خودش، حمل بر خودستایی تلقی می کند. هر چند آن را برای سایر هنرمندان یک امر ضروری می داند.

او در نمایشگاه های گرافیک حضور فعال داشته و در شاخه های گرافیک، هنر خود را به اثبات رسانده است. طراحی جلد کتاب های بهرام بیضایی و طراحی پوستر فیلم حاجی واشنگتن که به خاطرش نامزد سیمرغ شد از آثار آغداشلو به عنوان هنرمند فعال در گرافیک است .

مجموعه های نقاشی آغداشلو

در بررسی زندگی نامه آیدین آغداشلو و آثارش، خاطرات انهدام مهم ترین مجموعه نقاشی آغداشلو  است. خلق این مجموعه نقاشی از سال ۱۳۵۴ شروع شد و تاکنون ادامه یافته است. فضای حاکم بر این مجموعه، اندیشه ی مرگ و فنای تدریجی است. مجموعه سال های آتش و برف نیز از  دیگر آثار اوست که از سال ۱۳۵۵ آغاز شده که به خاطر به تصویر درآمدن انسان هایی با سرهای چوبی در پس زمینه ای سرد و برفی مورد توجه قرار گرفته است. سایر مجموعه آثار آغداشلو عبارتند از: فاجعه آخرالزمان، معما، شفاعت فرشتگان، یادداشت های باغ ملک.

تالیفات آیدین آغداشلو

آغداشلو تاکنون ۱۲ جلد کتاب منتشر کرده است که بیشترین تعداد از این کتب به مجموعه مقالات و گفتگوهای وی از دهه پنجاه تا دهه نود در موضوعات نقد سینما، خوشنویسی، مینیاتور، نقاشی، سفالگری، کاشی کاری، هنر کهن ایرانی و نقد جریان های فرهنگی اختصاص دارد. بسیاری او را به خاطر تلاش برای شناساندن هنرمندان قدیمی ایران، به ویژه خوشنویسان و نگارگران سده های ۱۲ و ۱۳ قمری تحسین می کنند.

این دو حرف، کتابی از آیدین آغداشلو

کتبی با عناوینی همچون: از خوشی ها و حسرت ها، از پیدا و پنهان، از دور و نزدیک، این دو حرف، حرف آخر، زمینی و آسمانی، گفتارها و گفتگوهای دیگر حاوی مقالات وی هستند. او دو سفرنامه نیز تالیف کرده و کتاب هایی هم با موضوع آثار خود به چاپ رسانده است.

شاگردان آیدین آغداشلو

آغداشلو از سال ۱۳۵۲ با تدریس در هنرستان هنرهای زیبای پسران، آموزش نقاشی را آغاز کرد و بعد با حضور در دانشکده هنرهای تزئینی تهران، دانشکده ی هنر دانشگاه الزهرا و سپس آموزشگاه آزاد نقاشی زنگار، بیش از ۵۰۰۰ شاگرد را در طی سه نسل آموزش داد. از میان شاگردان او، هومن مرتضوی، خسرو حسن زاده، شهره مهران، نوریه مظفری، ایرج شافعی به نام هایی مطرح در دنیای هنر بدل گشتند.

آغداشلو به خلق آثار ماندگار و بازآفرینی آثار گذشتگان و تربیت شاگردان شهره است اما فعالیت هایش برای ماندگار ساختن آثار هنرمندان ایران از مسیر همکاری در تاسیس چند موزه همچون موزه هنرهای معاصر تهران، آبگینه، سفالینه، موزه رضا عباسی و موزه هایی در کرمان و خرم آباد و شناساندن هنر ایرانی اسلامی به مردم جهان با برپایی نمایشگاه آثار هنرمندان ایرانی در سایر کشورها نام او را برای اهالی هنر آشناتر کرده است.